SłowniczekFenotyp Fenotyp to zestaw cech charakterystycznych dla osobnika na określonym etapie rozwoju. Fenotyp kształtuje się na podstawie genotypu, w którym pośredniczy szereg czynników zewnętrznych. W organizmach diploidalnych fenotyp jest manifestowany przez geny dominujące. Fenotyp to zestaw zewnętrznych i wewnętrznych cech organizmu nabytych w wyniku ontogenezy (rozwoju osobniczego). Wszystkie klinicznie możliwe do określenia cechy osobnika: wzrost, masa ciała, kolor oczu, kształt włosów, grupa krwi itp. są fenotypowe.
Pomimo ścisłej definicji, pojęcie fenotypu wiąże się z pewnymi wątpliwościami. Po pierwsze, większość cząsteczek i struktur kodowanych przez materiał genetyczny nie jest widoczna w wyglądzie organizmu, chociaż są one częścią fenotypu. Dotyczy to na przykład ludzkich grup krwi. Dlatego rozszerzona definicja fenotypu powinna obejmować cechy, które można wykryć za pomocą procedur technicznych, medycznych lub diagnostycznych. Dalsze, bardziej radykalne rozszerzenie mogłoby obejmować nabyte zachowania, a nawet wpływ organizmu na jego środowisko i inne organizmy.
Fenotyp można zdefiniować jako "przenoszenie" informacji genetycznej na czynniki środowiskowe. W pierwszym przybliżeniu możemy mówić o dwóch cechach fenotypu: a) liczba kierunków przenoszenia charakteryzuje liczbę czynników środowiskowych, na które fenotyp jest wrażliwy - wymiarowość fenotypu; b) "odległość" przeniesienia charakteryzuje stopień wrażliwości fenotypu na dany czynnik środowiskowy. Łącznie cechy te określają bogactwo i rozwój fenotypu. Im bardziej wielowymiarowy fenotyp i im bardziej wrażliwy, im dalej fenotyp znajduje się od genotypu, tym jest bogatszy. Jeśli porównamy wirusa, bakterię, glisty, żabę i człowieka, bogactwo fenotypu w tej serii wzrasta.
Czynniki, od których zależy różnorodność fenotypowa, program genetyczny (genotyp), warunki środowiskowe i częstotliwość przypadkowych zmian (mutacji), są podsumowane w następującej zależności:
genotyp + środowisko + przypadkowe zmiany = fenotyp <<< |
